In Oeganda wordt de rechtstoegang beperkt door de financiële middelen van de plaatselijke bevolking, maar ook door de afstand tot de rechtbanken. De meeste rechtshandhavingsdiensten bevinden zich in de steden en de centrale regio: slechts 18,2% van de plattelandsbevolking heeft binnen een straal van 5 km toegang tot een politierechtbank (in vergelijking met 56% in de steden). Deze afstand creëert een fysieke barrière die ertoe kan leiden dat slachtoffers of rechtzoekenden afstand doen van hun rechten.

Advocaten Zonder Grenzen is al sinds 2015 actief in de Centraal-Afrikaanse Republiek. De organisatie voert er verschillende projecten en studies om de rechtstaat te versterken en de rechtstoegang te bevorderen. Dankzij haar werk op het terrein heeft ASF kunnen vaststellen dat de CentraalAfrikaanse burgers, die maar moeilijk toegang hebben tot een advocaat en tot een kwalitatief rechtssysteem van de overheid, dit rechtssysteem grotendeels hebben opgegeven ten voordele van lokale actoren zoals wijkchefs, religieuze leiders, middenveldorganisaties, etc. Voor ASF stemt elke strategie voor ontwikkelingshulp die geen rekening houdt met deze verscheidenheid aan actoren en praktijken voor conflictoplossing niet met de noden en middelen om op te treden, en zal deze bij voorbaat gedoemd zijn om te mislukken.

In Tsjaad ondersteunt ASF de mensenrechtenorganisaties om de impact en draagwijdte van hun activiteiten te vergroten. In maart zijn we eropuit getrokken om burgers, lokale autoriteiten, gerechtelijke actoren en leden van mensenrechtenorganisaties te vragen naar hun mening over het werk van deze organisaties. Tijdens de gesprekken, die plaatsvonden in Bongor, Moundou en Sarh, getuigden alle geïnterviewden van een grote tevredenheid over de activiteiten van de mensenrechtenorganisaties.

Tsjaad telt ongeveer 12 miljoen inwoners… en 135 praktiserende advocaten die bijna allemaal gebaseerd zijn in de hoofdstad. Gelukkig staan zij niet alleen om de rechten van de bevolking te verdedigen: ook parajuristen, die ondersteund en opgeleid worden door nationale organisaties en door ASF, bieden rechtsbijstand aan de allerarmsten. Doe een gift: help ons om de omstandigheden waarin parajuristen werken te verbeteren!

Afgelopen juni publiceerde ASF de trainingsmodule “Bemiddeling in de gemeenschap” samen met drie gelijkgestemde organisaties. Dit markeerde het begin van een engagement op lange termijn om een grote lacune in de rechtstoegang in Oeganda op te vullen: het ontbreken van een verbinding tussen de alledaagse vormen van justitie die door burgers gebezigd worden en de rechtsbedeling door formele instellingen.

Begin maart vond een eerste uitwisselingsworkshop plaats tussen 90 advocaten van de twee balies van Burundi. Het doel was hen bewust te maken van het gebruik van alternatieve manieren voor geschillenbeslechting. Deze worden niet onderwezen in de opleiding van de advocaten, waardoor de advocaten ze niet goed kennen. ASF vindt dat deze alternatieve manieren niettemin een essentieel instrument zijn voor de oplossing van conflicten, en dat advocaten een primordiale rol hebben bij hun bevordering.

Na enkele maanden van voorbereidingen vond vorige week in Bujumbura de officiële lancering plaats van het “Menya Utunganirwe”-project (“Ken en eis je rechten”). ASF, de Balies van Bujumbura en Gitega en twee middenveldorganisaties, scharen zich achter een gemeenschappelijk doel: justitie dichter bij de burger brengen, door de toegang ertoe te vergemakkelijken door middel van lokale mechanismen die tegemoetkomen aan de dagelijkse problemen en verwachtingen van de mensen.

In een land als Congo is een beroep doen op formele rechterlijke mechanismen niet altijd de beste manier om op vreedzame wijze conflicten op te lossen. Daarom breidt ASF haar steun uit naar actoren binnen de lokale geschillenbeslechting: gemeenschapsleiders en traditionele leiders, organisaties uit het maatschappelijke middenveld, paralegals… Deze aanpak staat centraal in een nieuw vijfjarenprogramma van de organisatie, dat begin juni officieel gelanceerd werd.

Begin mei heeft de Europese Unie officieel haar steun verlengd aan de activiteiten van Advocaten Zonder Grenzen in Tsjaad, zodat de organisatie haar werk ten voordele van de mensenrechten kan voortzetten. Meteen is dit de gelegenheid om de balans op te maken van de tot nog toe bereikte resultaten en van de komende uitdagingen.

Ter gelegenheid van de Internationale Dag van de Rechten van de Mens pleit ASF voor rechtstoegang, ook buiten de gerechtshoven en rechtbanken. Advocaten moeten meer samenwerken met andere actoren zoals parajuristen en medisch-sociale diensten. Daarenboven spelen rechtszoekenden een cruciale en actieve rol in het opeisen en verwezenlijken van hun rechten; zij zorgen dus zelf voor verandering.